ఫ్యాటీ లివర్ (కాలేయ వాపు వ్యాధి) సమస్య - నివరణా మార్గాలు:*

✍️ *ఫ్యాటీ లివర్ (కాలేయ వాపు వ్యాధి) సమస్య - నివరణా మార్గాలు:*

 *ఫ్యాటీ లివర్ ( కాలేయపు వాపు వ్యాధి) అనగా ఏమిటి?*

👉మానవుడి శరీరంలో కాలేయం అనేది చాలా పెద్ద అంతర్గత అవయవాల్లోఒకటి. 

👉కాలేయం మనం తిన్న ఆహారాన్ని జీర్ణం చేసేందుకు, శరీరం నుండి శరీరజన్యవిషాన్ని మరియు ఇతర విషాల్ని తీసివేసి, మన శరీరంలో శక్తిని నిల్వ చేయడానికి మనకు సహాయపడుతుంది.

👉 కాలేయంలో కొవ్వు క్రమంగా నిర్మాణమవడమే "కాలేయ వాపుకు దారి తీస్తుంది. మన కాలేయంలో సాధారణంగానే కొంత కొవ్వు ఉంటుంది అయితే ఇది ఎటువంటి వ్యాధి లక్షణాలను ఉద్భవించనీయదు. అయితే, కాలేయంలో ఉండే కొవ్వుకు తోడు అధికంగా కొవ్వు పేరుకుంటూ పోవడం కాలేయ వాపుకు దారితీస్తుంది. ఈ పరిస్థితినే “కాలేయ వాపు వ్యాధి" గాను, "ఫ్యాటీ లివర్ వ్యాధి" అని పిలువ బడుతుంది.

✍️ *పూర్తి వివరణ:*

👉కాలేయంలో ఎక్కువ కొవ్వు (fat) పేరుకుపోవడం వల్ల వచ్చే వ్యాధే కాలేయ వాపు (swelling of liver). 

✍️ *ఫ్యాటీ లివర్ వ్యాధి రకాలు :*

ఫ్యాటీ లివర్ వ్యాధి రెండు ప్రధాన రకాలు:

1. *మద్యపానేతర (నాన్ ఆల్కహాలిక్) కాలేయ వ్యాధి (NAFLD):*

👉మద్యపానేతర కాలేయ వ్యాధి-NAFLD, కాలేయంలో కొవ్వు పెరిగిపోవడం వల్ల వస్తుంది గాని దీనికీ, మద్యం అధికంగా తీసుకోవడానికి సంబంధం లేని జబ్బు ఇది. 

👉మద్యపానేతర కాలేయవ్యాధి రెండు రకాలుగా ఉంటుంది:

 

1⃣ *సాధారణ కాలేయ వాపు:*

👉ఈ సాధారణ కాలేయ వాపు రకంలో కాలేయంలో కొవ్వు పేరుకుపోయి ఉండే పరిస్థితి ఉంటుంది, కానీ, కాలేయ కణాలకు ఎలాంటి హాని ఉండదు. ఇలా కొవ్వు చేరడం వలన ఎటువంటి వాపు గాని, మంట గాని ఉండదు. ఈ పరిస్థితి సాధారణంగా కాలేయానికి ఎటువంటి హాని కలిగించదు మరియు ఎలాంటి సమస్యలను తెచ్చి పెట్టదు.

2⃣ *నాన్-ఆల్కహాలిక్ స్టీటోహెపటైటిస్ (NASH):*

👉ఈ రకం కాలేయ వాపు స్థితిలో, కాలేయంలో కొవ్వు పేరుకుపోతుంది, ఇంకా వాపు, కాలేయ కణాలకు నష్టం వాటిల్లుతుంది. వాపు, నొప్పితో కూడిన మంట మరియు కాలేయ కణ నష్టం అనేక ఇతర సమస్యలను కలిగిస్తాయి. 

👉ఉదాహరణకు: 

ఇతర ఆరోగ్య సమస్యలేవంటే కాలేయంలో వ్యాప్తి చెందే తంతీకరణం (fibrosis), మచ్చలు, ప్రాణాంతక కాలేయ వ్యాధి (cirrhosis) మరియు కాలేయ క్యాన్సర్ వంటివి. 

*2. మద్యపాన కాలేయ వాపు వ్యాధి:*

👉మద్యపాన కాలేయ వాపు వ్యాధి (Alcoholic fatty liver disease) మద్యం అధికంగా తీసుకోవడం వల్ల సంభవిస్తుంది.

👉 మద్యం కాలేయంలో విచ్ఛిన్నం అవుతుంది మరియు కొన్ని హానికరమైన పదార్థాలను విడుదల చేస్తుంది. ఇలా విడుదలైన హానికారక పదార్థాలు కాలేయ కణాలను దెబ్బ తీస్తాయి మరియు వాపును ఎక్కువ చేస్తాయి. ఫలితంగా, శరీరం యొక్క సహజ రక్షణ వ్యవస్థ నెమ్మదిగా బలహీనపడుతుంది. 

👉ఒక వ్యక్తి మితానికి మించి మరింత మద్యం సేవించడం కొనసాగినప్పుడు కాలేయనష్టం పెరుగుతుంది. 

✍️ *కాలేయ వాపు వ్యాధి లక్షణాలు :*

👉కాలేయ వాపు వ్యాధి ఒక నిశ్శబ్ద వ్యాధి మరియు ఏ ముఖ్యమైన లక్షణాలను బయటికి కనిపించనీయదు. 

👉సాధారణ అలసట మరియు పొత్తికడుపు ఎగువ కుడి భాగంలో కొంచెం అసౌకర్యం కలుగజేసే స్థితి ఈ వ్యాధి ఉన్న వ్యక్తిలో ఉండవచ్చు. 

👉ఈ వ్యాధి వచ్చిందని గుర్తించేందుకు ఎక్కువమందిలో ఈ వ్యాధి లక్షణాలు గమనించదగ్గవిగా కానరావు.

👉అయితే దీన్ని ఎపుడు గుర్తించవచ్చు అంటే వాపుతో కూడిన మంట మరియు కాలేయానికి నష్టం సంభవించినపుడు వాచిన కాలేయం సంకేతాలను చూపుతుంది, అప్పుడు మాత్రమే వ్యాధి పరిస్థితి లక్షణాలతో స్పష్టంగా కనబడుతుంది. 

👉అప్పటికే, ఈ లక్షణాలు “సిర్రోసిస్” పరిస్థితికి దారి తీసి ఉంటుంది. సిర్రోసిస్ అంటే కాలేయం యొక్క కణాల క్షీణత ఏర్పడి చెరిపేయలేని మచ్చలతో నష్టం కలగడమే. ఇది కామెర్లను పోలి ఉంటుంది. ఇది ప్రాణాంతకమైన కాలేయ వ్యాధి. చర్మం మరియు కన్నుల్లోని తెల్ల కనుగుడ్లు వ్యాధి ఉనికిని సూచించే పసుపు రంగులోకి మారవచ్చు.

👉 రోగిలో కాలేయం దెబ్బతిన్నదన్న దానికి మరొక సంకేతం "జలోదరం " మరియు "ఎడెమా", అనే లక్షణాలు. ఈ లక్షణాలు కనిపిస్తే కాలేయం దెబ్బ తినడంతో పాటు శరీరం యొక్క కణజాలంలో అసాధారణంగా ద్రవాలు చేరడం సంభవించిందన్నమాట.

👉భౌతిక పరీక్ష సమయంలో మీ డాక్టర్ కాలేయం బిర్ర బిగుసుకుపోయి ఉండడాన్ని గమనించవచ్చు. కాలేయం ఇలా బిర్రబిగుసుకు పోవడమనేది కాలేయం యొక్క “ఫైబ్రోసిస్” స్థితిని సూచిస్తుంది. ఈ స్థితిలో కాలేయంపై మచ్చలు కనబడవచ్చు. కాలేయం దెబ్బతిన్న వ్యక్తికి కాలేయంలోనే కమిలిన గాయాలు ఎక్కువవడం జరిగి మానసిక గందరగోళాన్ని పెంచవచ్చు.

✍️ *కాలేయ వాపు వ్యాధికి కారణాలు మరియు ప్రమాద కారకాలు :*

*కారణాలు:*

👉మితం మించి మద్యపానం చేయడమే "మద్యపాన కాలేయ వాపు వ్యాధి" కి గల ప్రధాన కారణాలలో ఒకటి. మద్యం శరీరంలోనికి ప్రవేశించాక 'శరీరజన్య విషం'గా మారి కాలేయం వాపుకు, మంటకు కారణమవుతుంది. 

👉కాని మద్యపానేతర కాలేయ వాపు వ్యాధి (NAFLD) మరియు మద్యపానేతర కామెర్ల జబ్బు (Non-alcoholic fatty liver disease- NAFLD) ఖచ్చితమైన కారణాలు తెలియదు. 

👉కాలేయంలో కొవ్వు కణాలు పోగవటానికి ఎన్నో కారణాలు. ఈ కారణాల్లో ఎదో ఒక కారణం వల్ల మద్యపానేతర కాలేయ వాపు వ్యాధి (NAFLD) మరియు మద్యపానేతర కామెర్ల జబ్బు- NASH దాపురించవచ్చు.

👉 *ఆహారం:*

అనారోగ్యకరమైన ఆహారం తీసుకోవడం వల్ల కాలేయంలో కొవ్వు చేరడం జరుగుతుంది. కనుక, అనారోగ్య ఆహారం కాలేయ వాపు వ్యాధికి ప్రధాన కారణాలలో ఒకటి. అధికమైన కేలరీలు గల ఆహారం తీసుకోవడం మూలంగా కాలేయం కొవ్వు కణాలపై చయాపచయ క్రియను నిర్వహించడంలో విఫలమై కాలేయంలో కొవ్వు పేరుకుపోవడానికి దారితీస్తుంది.

👉 *ముందుగానే ఉన్న వ్యాధులు:*

Type 2 diabetes, ఊబకాయం లేదా అధిక బరువు వంటి కొన్ని వ్యాధులు, కాలేయ వాపు పరిస్థితికి ఒక వ్యక్తిని మరింత ప్రభావితం చేస్తుంది. ట్రైగ్లిజరైడ్స్ యొక్క అధిక స్థాయి, కొవ్వు కణాల్లోనే ఒక నిర్దిష్ట రకమైన కొవ్వు కణాలు ఎక్కువవడం కూడా కాలేయ వాపు వ్యాధికి గురి చేస్తాయి.

👉 *మందులు:*

టామోక్సిఫెన్, అమోడియోరోన్ మరియు మెతోట్రెక్సేట్ వంటి కొన్ని ఔషధాలు ఈ వ్యాధి పరిస్థితికి దారితీసే దుష్ప్రభావాలకు కారణమవుతాయి.

👉 **ఇన్సులిన్ నిరోధకత:*

ఇన్సులిన్ నిరోధకత మద్యపానేతర కాలేయ వాపు వ్యాధి (NAFLD)కి అనుసంధానం కావచ్చనే సూచనలు ఉన్నాయి. కాలేయంలో గ్లూకోజ్ను చయాపచయం (metabolise) చేయడంలో అందులోని కణాలు ఉత్పత్తి అయిన ఇన్సులిన్ను తగినంతగా ఉపయోగించుకోలేక పోవడం మూలంగా కూడా కాలేయంలో కొవ్వు పేరుకుపోతుంది.

✍️ *ప్రమాద కారకాలు:*

Type 2 diabetes లేదా ప్రీ-డయాబెటీస్ స్థితి, ఊబకాయం, వయసు మళ్లినవారు, రక్తంలో ట్రైగ్లిజెరైడ్స్ మరియు కొలెస్ట్రాల్ వంటి అధిక స్థాయి కొవ్వు, అధిక రక్తపోటు, కొన్ని క్యాన్సర్ మందులు, హెపటైటిస్-సి వంటి అంటురోగాలు మరియు శరీరజన్య విషపదార్థాలకు గురికావడం వంటి పరిస్థితులు కాలేయవాపు వ్యాధికి దగ్గరయ్యే అవకాశాలను పెంచుతుంది.

✍️ *కాలేయవాపు వ్యాధి నివారణ:*

👉 *బరువు తగ్గడం:*

సురక్షితంగా బరువు తగ్గడమనేది కాలేయ వాపు ను నిర్వహించుకోవడంలో తోడ్పడుతుంది. సురక్షితంగా బరువును కోల్పోవడమంటే ఒక వారంలో అర్ధ కిలోగ్రామ్ లేదా ఒక కిలోగ్రాము కంటే ఎక్కువ బరువును కోల్పోకుండా ఉండడం.

👉 *మద్యపానానికి దూరంగా ఉండటం:*

మద్యం సేవించడం కాలేయానికి హానికరం. మద్యం కాలేయంలో విరిగిపోయినప్పుడు కాలేయానికి హాని కలిగించే పదార్థాలను ఉత్పత్తి చేసి విడుదల చేస్తుంది. మాద్యపానాన్ని ఆపేయడం మూలంగా కాలేయం తనలో పేరుకుపోయిన శరీరజన్య విషాన్ని తొలగించడానికి మరియు స్వయంగా నయం చేసుకునే అవకాశాన్నీ కాలేయానికి కల్పించినట్లవుతుంది.

👉 *మధుమేహం నియంత్రించటం:*

మధుమేహం (చక్కెరవ్యాధి) వ్యాధిని సవ్యంగా నిర్వహించుకుంటూ వెళ్తే మద్యపానేతర కాలేయ వాపు వ్యాధి (NAFLD) ని మెరుగ్గా నయం చేసుకోవడానికి సహాయపడుతుంది.

👉 *ఆహారసేవనం లో మార్పులు:*

మద్యపానేతర కాలేయ వాపు వ్యాధి (NAFLD) రోగుల విషయంలో-వారి వ్యాధి చికిత్స మరియు నిర్వహణలో ఆహారం కీలక పాత్ర పోషిస్తుంది. తాజా పండ్లు, కూరగాయలు మరియు తృణధాన్యాలు వారి ఆహారంలో చేర్చండి మరియు అధిక చక్కెర మరియు ఉప్పు తీసుకోవడం నివారించండి.

👉 *మీ శారీరక శ్రమపెంచేందుకు వ్యాయామం;*

మద్యపానేతర కాలేయ వ్యాధి రోగులు వారి శారీరక శ్రమ (వ్యాయామాలు మొదలైనవి)ను కొద్దిపాటిగా పెంచినా అది వారికి చికిత్సాపరమైన మేలును కలుగజేసి ఉపయోగకరమైందిగా కనిపిస్తుంది.

✍️ *జీవనశైలి నిర్వహణ:*

👉మీరు కాలేయ వాపు వ్యాధితో బాధపడుతున్నట్లు పరీక్షల ద్వారా నిర్ధారణ అయితే, మీరు మీ దిననిత్యచర్యల్లో కొన్ని జీవనశైలి మార్పులను చేసుకోవాల్సి ఉంటుంది. దీనివల్ల మీ పరిస్థితి మెరుగై మరింత ప్రభావవంతంగా జీవితాన్ని నిర్వహించడానికి వీలుంటుంది. అలాంటి జీవనశైలి మార్పులు కొన్ని ఏవంటే:

👉మీ ఆహారంలో 3-4 భాగాల తాజా పండ్లు మరియు కూరగాయలను చేర్చండి. అధిక చక్కెర మరియు ఉప్పు తీసుకోవడం మానుకోండి మరియు ప్రాసెస్ చేసిన ఆహారాలకు బదులుగా తృణధాన్యాలను మీ ఆహారంలోకి తీసుకోండి.

👉సంతృప్త కొవ్వులు మరియు క్రొవ్వు ఆమ్లాలు కలిగిన ఆహార పదార్ధాలను తగ్గించి వాటి స్థానంలో ఆలివ్ ఆయిల్ వంటి ఏక అసంతృప్త కొవ్వులు మరియు బహుళఅసంతృప్త కొవ్వులు, ముఖ్యంగా ఒమేగా -3 కొవ్వు ఆమ్లాలను తీసుకోండి, దీనివల్ల కాలేయ వాపు వ్యాధితో సంబంధం ఉన్న గుండె వ్యాధులు తగ్గే అవకాశాలు ఉన్నాయి.

👉మీ బరువును అదుపులో ఉంచడానికి మరియు కాలేయంలో పేరుకుపోయిన కొవ్వును తగ్గించడానికి క్రమం తప్పకుండా వ్యాయామం చేయండి.

👉మీరు విటమిన్లు, లేదా ప్రత్యామ్నాయ మూలికా మందులు వంటివి ఆహార పదార్ధాలుగా తీసుకుంటుం టే, దాని గురించి మీ డాక్టర్తో మాట్లాడటం మరియు అతని/ఆమె సలహా తీసుకోవడం చాలా ముఖ్యం. కొన్ని మూలికా ఔషధాలు మీ కాలేయానికి హానిని కలిగిస్తాయి.

👉కాలేయం దెబ్బతిన్న వ్యక్తులు కొన్ని రకాల అంటువ్యాధులు మరియు “న్యుమోకోకల్" అనే ఒక విధమైన బాక్టీరియా వ్యాధులకు గురయ్యే అవకాశం ఎక్కువగా ఉంది. 

👉కాలేయ వాపు వ్యాధి ఉన్న వ్యక్తులు కామెర్ల జబ్బు (హెపటైటిస్ A మరియు B), ఫ్లూ మరియు న్యుమోకోకల్ వ్యాధులకు నిర్దేశింపబడిన టీకామందులు వేసుకోవడం ముఖ్యం. 

👉కాలేయ వాపు వ్యాధి ఉన్న వ్యక్తులకు హెపటైటిస్ లేదా కామెర్ల వ్యాధి చాలా ప్రమాదకరమైనది కావచ్చు మరియు ఇది కాలేయ వైఫల్యానికి కూడా దారి తీయవచ్చు.